Bilim Felsefesinin Temel İlkeleri Nedir? Ne Değildir?

Bilim Felsefesine Giriş: Bilim Felsefesinin Temel İlkeleri Nedir? Ne Değildir?

On dokuzuncu ve yirminci yüzyıla doğru gelindiğinde Descartes, Newton ve Comte’un, çeşitli yönlerden oluşumunda oldukça etkili oldukları modern bilinç, özetle şu üç temel ön kabule dayanır. Birinci ön kabul özne ve nesne arasındaki kartezyen ayrımdan çıkan “Nesnelci Bilme” ve bunun sonucunda meydana gelen “Nesnelci Öğrenme” şeklidir. Bu görüşe göre, bilen ve bilinen, öğrenen ve öğrenilen şey arasında hiçbir bağ ve etkileşim söz konusu değildir ve olmamalıdır da. Eğer bir şeyi gerçekten bilmek/öğrenmek istiyorsak, mümkün olduğunca kendimizi ondan soyutlamalı ve sadece onu, “Bakan Bir Seyirci” gibi gözlemlemeli ve tanımlamalıyız. İkinci ön kabul epistemolojik bir yapıya sahiptir. Bu varsayıma göre, biz sadece mevcut beş duyumuz aracılığıyla algıladığımız şeyleri bilebiliriz. Buna göre görünmeyen, duyulardan geçmeyen gerçeklikler var olabilir; fakat onlar bilinemezler, bu sebeple de bizim bilgi alanımıza giremezler. Üçüncü ön kabul ise modern bilincin metafizikle ilgili tutumunu, daha başka bir ifadeyle metafiziği reddeden boyutunu oluşturur. Bu ön kabule göre gerçeklik nihayetinde niceldir. Bilinç, değer ve estetik gibi soyut, metafiziksel unsurların bulunmadığı bir durumdur. Gerçeklik, ancak görünür ilişkiler bağlamında fiziki sebep-sonuç ilişkisi içerisinde mekanik olarak bilinebilir. Bu görüş, dünyanın ve bütün evrenin mekanik bir şekilde işleyen unsurlardan oluştuğu algısını doğurmuştur. Pozitivist dünya görüşü olarak da adlandırılan bu görüş, başlangıcından beri ciddi eleştirilere uğradıysa da hâlen modern bilincin şekillenmesinde oldukça önemli bir etkiye sahiptir.

KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI